De seculiere pelgrim (1)

Het begint bij de Oecumenelezing 2014. Voorzitter RVKN Henk van Hout komt met de oproep van de Assemblee van de Wereldraad van Kerken te Busan, om een ‘Pelgrimstocht van gerechtigheid en vrede’ te gaan. Met heel de wereldkerk, voor heel de oecumene. Geweldig. Vind ik ook. (In de rangen van Kerk en Vrede hoop ik er hard aan te mogen meewerken.) Maar dan komt het… ‘.. die gaan we onder het voorteken van de secularisatie’. Dat kan men zo zeggen, ja. Maar beseft hij zelf hoe explosief dat is?
Wel, de kalk bleef keurig op de muren van de sobere Geertekerk. De hooggeleerde Paul houdt zijn mooie lezing. Een Rabbijnse dolt wat met secularisatie, want die was liever voor Joden dan de religies. En voor homo’s ook. De Moeder Overste van de PKN had de vraag: ‘Over welke secularisatie hebben we het eigenlijk?’ Kortom iedereen kwam er mee weg.
‘De zaak is reddeloos verloren, maar niet verontrustend’.

Het is wel de grondzee van Secularisatie anno 2017 en verder, waar we door pelgrimeren.

Voor mij is de huidige secularisatie als zodanig nu vooral een vijand. Een die de menselijke soort als zodanig bedreigt. Die hebben we zelf alle ruimte gegeven. Die vriendelijke, aardige secularisatie van de Verlichting is eenvoudig uit het nest gedrongen; zoals het jong van de gastoudervogel door het koekoeksjong.
Bij mij is het geen fatsoenlijk gespreksonderwerp meer, maar ‘ontologische zwarte materie’. Geen kerkelijk infotainment maar oordeel. Niks interessantigheid, maar machten die vuil spel spelen. Ik ruik bloed; ik ruik de vuiligheid van een wereld die niet echt vooruit gekomen is. Secularisatie dat zijn in feite alle schroeiplekken waar we met de moed der hoop Kerkinactie tegen inzetten. Er zijn maar een paar mensen die er mooi geen last van hebben. Bv in Groot-Brittannië vijf families die meer geld en bezittingen hebben dan 12,6 miljoen armen tezamen!  En die houden we zorgvuldig van alle kant de hand boven het hoofd. Geen mens weet meer van een God die nog iets van deze wereld vindt! Dat is het plaatje van secularisatie.
Secularisatie dat is helemaal niet die aardige vieve, mondige mens van die Rabbijnse. Misschien is hij het even geweest. Hij wilde misschien ooit een aardige vredelievende vitale mondige mens zijn, maar het wordt niet echt wat. Niet die goede mens. Van zijn lieve lange levensdagen niet, als God niet verhoede al wat we van de mens aan het maken zijn. Wij hebben al het treurige hoogtepunt dat we de hele schepping kunnen opblazen. We zijn in staat ons erfelijk materiaal op een vrije markt te verbeteren voor de meest biedende. We willen nauwelijks iets weten van wel/geen toekomst op wat langere termijn. Wij hebben een onmetelijke macht van Internet en toebehoren waarvan we de ethische consequenties niet willen ‘regelen’ omdat we ons op een ondeugdelijk (zoals nu blijkt) concept van vrijheid en dito democratie hebben vastgelegd. Met een meerderheid van de helft plus een kun je niet besluiten om een nieuwe versie van homo sapiens op de markt te brengen, al zijn de basis tools daarvoor al wel zo’n beetje bekend. Er zitten veel meer adders onder het gras dan wij voor onze welvaartsaltaren waar willen hebben. (Lees een klein, heel net boekje als ‘Intieme technologie’ uitgave Rathenau.) Secularisatie is de ruimte voor een high tech samenleving die, als je alle vernis eraf krabt, niet goed voor het leven van de overgrote meerderheid der mensen uit gaat pakken.
Daarom zijn de mensen, tot in de kerk toe, volstrekt ongeloofwaardig met hun interessante gesprekken over secularisatie. Zelfs als de ondertoon de zorg is om de leegloop van kerken, zijn we ongeloofwaardig. Want we praten erover alsof het een gewaardeerde gast aan tafel is. Maar ondertussen zetten wetenschap, techniek, vrije markt, en democratie geen rechtvaardige vrede voor ons allemaal neer. We praten onze moderne liberale heidense vrienden na dat ‘alles moet kunnen’. Een vrije markt wordt te vuur en te zwaard verdedigd om de meest verderfelijke zaken toch maar met winst te kunnen verkopen. We hebben ons een volledig gestoord concept van vrijheid uitgedacht. Dan moet je niet bestoft betreuren dat kerken leeglopen. Als we zo onze wereld runnen, verdienen we als mensheid nauwelijks beter, dat is ook waar.
Ik bedoel maar: zo ernstig staat het ervoor. Alle weggelaten nuanceringen ten spijt. Wij leven dodelijk en we weten het. Maar noteer vooral ook het goede nieuws. Het gaat dus wel ergens over! Kerken en Vredesbeweging hebben een unieke kans weer serieus genomen te worden. Mijn verhaal heeft niks te maken met zwartgalligheid of doemdenken. Wij willen zo graag mondig zijn, wel we kunnen ons hart ophalen aan deze geweldig belangrijke thematiek. Schrik vooral niet te erg: we zijn het zelf; zo is het ook nog een keer.
Als we niet met die ernst de pelgrimstocht gaan, en niet in het geloof dat we er toe doen, blijf maar thuis. Dat zal van Hout ook wel bedoeld hebben, neem ik maar aan. Die tocht gaat echt ergens over. Om de dooie dood wel! De Wereldraad dwingt ons nog net niet om op pelgrimstocht te gaan, maar moge iedereen toch ook aanvoelen dat we het vanuit een vrijblijvendheidscultus niet gaan redden.

Bij de Oecumenelezing werd het startschot gegeven voor de pelgrimstocht. Klaas van der Kamp komt nu met een goed boekje, waarin hij ons bij praat over die tocht. Het lijkt me beter daar een deel (2) voor te maken.